Avrupa Birliği’ne üye olan ülkeler arasında 1995 yılında imzalanan Schengen Sözleşmesi kapsamında bu Sözleşmeye taraf olan ülkeler arasındaki sınır kontrolleri kaldırılarak, sözleşmeye taraf olan ülke vatandaşlarına Schengen bölgesinde serbest dolaşım hakkı tanımıştır. Schengen bölgesi kapsamında sözleşmeye taraf olan ülkelerin dış sınırlarında yapılan kontrollerde ortak kurallar ve uygulamalar çerçevesinde vize kontrolleri yapılıp, Schengen sözleşmesi tarafları arasında emniyet güçleri ve yargı alanlarında işbirliği yapılmaktadır. Böylece, Schengen birliğine katılan ülkeler birbirlerine sınır kontrolü uygulamamakta ve kişiler pasaport kontrolünden geçmeden bir Schengen ülkesinden diğerine serbest bir şekilde seyahat edebilmektedir. Schengen bölgesinin dışında kalan üçüncü ülkelerin vatandaşları bu ülkelere girebilmek için Schengen vizesi almalıdırlar.Schengen ülkeleri ortaklaşa Schengen Bilgi Sistemi (Schengen Information System – SIS) adı verilen bir veri tabanını kullanmaktadırlar. Bu veritabanında Schengen vizesi ile Schengen ülkelerine seyahat eden kişilerin bilgileri kaydedilmekte olup üye ülkelerin yetkili makamlarının kullanımına açıktır.
Almanya, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan Schengen Sözleşmesini imzalayan Avrupa Birliği üyesi ülkelerdir. Avrupa Birliği üyesi olmayan Lihtenştayn, Norveç, İzlanda ve İsviçre de Schengen bölgesine dahil olup Schengen Sözleşmesinin tarafı konumundadırlar.
Schengen vizesine tabi olan ülkelerin vatandaşları 180 gün içinde 90’ü aşmayacak şekilde Schengen ülkeleri arasında serbest dolaşım hakkına sahip olmakla birlikte, Schengen vize rejimi yönetmeliğine göre, Schengen vizesinin ilk kullanımında vizenin alındığı ülkeye giriş yapma zorunluluğu vardır. Örneğin Almanya Konsolosluğundan alınan bir Schengen vizesi ile ilk olarak Almanya’ya giriş yapılması gerekmektedir. Vizenin süresine göre bu ülkeden sonra diğer bir Schengen üye ülkesine seyahat edilebilmektedir.
Schengen vizesi almanın prosedürleri ülkeden ülkeye, Schengen vizesinin genel kurallarını etkilemeyecek şekilde farklılıklar gösterebilir. Herhangi bir Schengen ülkesinin büyükelçiliği veya konsolosluğu tarafından verilen vize türüne göre seyahatin ve diğer koşulların mahiyetine göre belirli bir vize türünün içerdiği farklı kısıtlamalar olabilir. Bununla birlikte en genel tipteki Schengen vizesi, vize sahiplerine 180 gün (6 ay) içinde vizenin başlangıç tarihinden itibaren en fazla 90 günlük seyahat etme hakkı tanıyan kısa süreli bir vize türüdür.
Schengen vizesi tek girişli veya çok girişli olarak verilebilir. Tek girişli Schengen vizesi alan kişi bir Schengen bölgesine sadece belirli bir süre içinde girebilir. Çok girişli vize Schengen bölgesine istenildiği zaman giriş ve çıkış yapma hakkı tanır. Belirli bir zamanda, belirli bir amaçla Schengen ülkesinde daha uzun süre bulunmak zorunda olanlara (öğrenimi, çalışma vb.) oturma izni başlığı altında uzun süreli vize verilebilmektedir. Diğer taraftan çok girişli ulusal Schengen vizesi ile diğer ek vize koşullarının gerektirdiği kurallara bağlı olunmaksızın Schengen bölgesinde seyahat edilebilir.
Bir veya birden fazla Schengen ülkesine seyahat edecek olan şahıslar vatandaşı oldukları ülkedeki Schengen ülkesinin konsolosluğuna veya büyükelçiliğine başvuruda bulunmalıdırlar. Eğer birden fazla Schengen ülkesine seyahat edilecekse, ilk giriş yapılacak olan ülkenin konsolosluğuna Schengen vize başvurusu yapılması gerekir. Eğer ilk giriş yapılacak ülke yerine seyahate başka bir Schengen ülkesinden giriş yaparak başlamak bir sonraki başvurularınızda Schengen vizesi almanızın önünde bir teşkil edebilir. Bazı ülke başvurularında eski pasaportların fotokopileri de talep edilebilmekte ve daha önceden yapılan giriş çıkışlar görülebilmektedir.
Schengen ülkesini ziyaret etmek amacıyla vize başvurusunda bulunanlar başvurularını yetkili seyahat acentaları veya vize başvuru merkezleri aracılığıyla şahsi olarak, vize için gerekli ve hazırlanması zorunlu olan evrakları toplayarak ve en önemlisi Schengen vize kurallarını uygulayarak gerçekleştirirler. Parmak izi verme işleminde ve vize randevusunda şahsen bulunulması gerekmektedir. Schengen vize başvurusunda bulunulan pasaportun 10 yıldan daha eski olmaması gerekmektedir. Ayrıca pasaportların sağlam durumda, içindeki bilgilerin okunaklı, yırtık sayfasının olmaması ve yeni vize etiketlerinin yapıştırılabilmesi için en az 2 adet boş sayfası da olmalıdır. Pasaportun süresinin, Schengen vizesi için verilen sürenin bitiminden itibaren 6 ay geçerli olması gerekmektedir. Schengen vize başvurularının genellikle seyahat tarihinden en az 15 gün önce yapılması uygundur.
Schengen vize randevusunda konsolosluk gerekli gördüğü taktirde sizi görüşmeye çağırabilir. Bununla birlikte konsolosluktaki işlem biyometri işlemi-parmak izinin alınması ve fotoğraf çekimini içerir. Başvurular genellikle mülakat içermez, mülakatın olup olmadığı ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir. Şayet konsolosluk tarafından mülakata çağrılırsanız, size kişisel bilgileriniz yanı sıra seyahatinizi amacı ve ayrıntıları hakkında sorular sorulur. Bu sorulara verdiğiniz cevapların başvuru formu ve diğer başvuru evraklarında verdiğiniz bilgilerle tutarlı olması önemlidir.
